ΜΥΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ
Το σύνολο των μυών του σώματος αποτελεί το μυϊκό
σύστημα, του οποίου ο βασικότερος ιστός είναι ο μυϊκός. Χαρακτηριστική ιδιότητα
των κυττάρων του μυϊκού ιστού (μυϊκές ίνες) είναι η ικανότητα συστολής.
Υπάρχουν τρία είδη μυϊκού ιστού που χαρακτηρίζονται από ιδιαιτερότητες στη δομή
και στη λειτουργία των κυττάρων από τα οποία αποτελούνται.
- Ο
σκελετικός μυϊκός ιστός συναντάται στους σκελετικούς μυς και αποτελείται
από σχετικά μακριές κυλινδρικές μυϊκές ίνες, που φέρουν γραμμώσεις. Η
συστολή τους γίνεται με τη θέλησή μας.
- Ο
καρδιακός μυϊκός ιστός βρίσκεται μόνο στα τοιχώματα της καρδιάς. Οι μυϊκές
ίνες του είναι κυλινδρικές, έχουν γραμμώσεις, αλλά δεν υπακούουν στη
θέλησή μας.
- Ο λείος
μυϊκός ιστός επενδύει κυρίως τοιχώματα όπως των αγγείων και του
γαστρεντερικού σωλήνα. Αποτελείται από ατρακτοειδείς μυϊκές ίνες χωρίς
γραμμώσεις, που δεν υπακούουν στη θέλησή μας.
Το μυϊκό σύστημα περιλαμβάνει τους σκελετικούς μυς, οι
οποίοι ελέγχονται από τη θέλησή μας.
Πως το
ανθρώπινο σώμα εκτελεί κινήσεις;
Οι μύες
είναι τα σώματα που εκτελούν τις διάφορες κινήσεις του σώματος.
Πως κινούν οι διάφοροι μύες τα οστά το οργανισμού;
Ο
δικέφαλος μυς είναι υπεύθυνος για το δίπλωμα του χεριού και ο τρικέφαλος για το
άνοιγμα του χεριού. Όταν ο δικέφαλος μυς συσπάται, ο τρικέφαλος χαλαρώνει και
αντίθετα. Συνεργάζονται κάνοντας αντίθετες (ανταγωνιστικές) κινήσεις.
Πώς διατηρούμε σε καλή κατάσταση το μυϊκό μας
σύστημα:
Όταν
λέμε ότι κάποιος έχει «καλή φυσική κατάσταση», εννοούμε ότι το συγκεκριμένο
άτομο έχει καλή σωματική απόδοση και μπορεί να επιδίδεται με άνεση στις απλές
καθημερινές του δραστηριότητες (εργασία, άσκηση, διασκέδαση κ.α.). η φυσική
κατάσταση είναι δείκτης της καλής βιολογικής κατάστασης και αποτελεί τη
συνιστάμενη πολλών παραγόντων.
Η
καλή φυσική κατάσταση προϋποθέτει καλή μυοσκελετική (μυϊκό και σκελετικό
σύστημα) και καρδιοαναπνευστική λειτουργιά (κυκλοφορικό και αναπνευστικό),
χαμηλό ποσοστό σωματικού λίπους και αυξημένη μυϊκή μάζα. Το σωματικό λίπος
είναι ένας δείκτης υγείας και σωματικής απόδοσης και συνδέεται άρρηκτα με τη
φυσική κατάσταση. Επομένως, για να αποκτήσει κάποιος καλή φυσική κατάσταση
χρειάζεται απλώς μα βελτιώσει τους παραπάνω παράγοντες και να ακολουθεί
ορισμένες άπλες οδηγίες.
Διαταραχές του μυϊκού συστήματος:
Ηλεκτρομυογράφημα:
όταν το δυναμικό ενεργείας διατρέχει τη μυϊκή ίνα, ένα
μέρος του φτάνει μέχρι το δέρμα. Αν συστέλλονται
ταυτόχρονα πολλές μυϊκές ίνες, τα ηλεκτρικά δυναμικά που φτάνουν στο δέρμα
αθροίζονται. Τα δυναμικά αυτά είναι δυνατό να καταγράφουν, αν τοποθετηθούν δυο
ηλεκτρόδια στο δέρμα η εισαχθούν στο μυ (ηλεκτρομυογράφημα). Τα
ηλεκτρομυογραφήματα χρησιμοποιούνται
στην πράξη για τον εντοπισμό διαταραχών της απόκρισης των
μυϊκών κύτταρων σε ερεθίσματα.
Κράμπα:
η κράμπα είναι μια ακουσία παρατεταμένη συστολή του μυός. Εξαιτίας της
προκαλείται ερεθισμός ορισμένων νευρικών απολήξεων και πόνος. Το φαινόμενο αυτό
είναι σύνηθες στους αθλητές, ιδίως ύστερα από μακρά εξαντλητική προσπάθεια και
έντονη εφίδρωση. Η κράμπα υποχωρεί συνήθως όταν τεντώνουμε το μυ και του
κάνουμε ελαφριά εντριβή.
Μυϊκή δυστροφία:
η μυϊκή δυστροφία οφείλεται σε μεταλλάξεις γονίδιων, που
κωδικοποιούν δομικές και λειτουργικές πρωτεΐνες των μυϊκών κύτταρων. Αυτό έχει
ως αποτέλεσμα την προοδευτική φθορά των μυών, που συνοδεύεται από μυϊκή
αδυναμία. Η πιο γνωστή μυϊκή δυστροφία είναι η δυστροφία Duchenne, η όποια, επειδή
οφείλεται σε φυλοσύνδετο γονίδιο, προσβάλλει κυρίως αγόρια.
Τέτανος:
ο τέτανος είναι μια σοβαρή ασθένεια, που οφείλεται στη
μόλυνση από ένα πολύ κοινό βακτήριο, το κλωστρίδιο του τετάνου. Το βακτήριο
αυτό εισέρχεται στον οργανισμό δια μέσου μιας πληγής και απελευθερώνει μια
ισχυρή τοξίνη, η όποια επιδρά στο νευρικό σύστημα. Αρχικά παρουσιάζονται
πονοκέφαλος, ακαμψία, δυσκολία στην κατάποση, και τελικά εμφανίζεται μια
γενικευμένη και παρατεταμένη συστολή των σκελετικών μυών. Μπορούμε να
προλάβουμε την εμφάνιση έντονων συμπτωμάτων της ασθένειας, αν ύστερα από τον
τραυματισμό χορηγήσουμε, το ταχύτερο δυνατό, αντιτετανικό ορό. Ο τέτανος μπορεί
να προληφθεί με εμβολιασμό κατά την παιδική ηλικία.
Αναβολικά: τα αναβολικά είναι
στεροειδή φάρμακα, που προέρχονται από την τεστοστερόνη και αυξάνουν την
ποσότητα των πρωτεϊνών των μυϊκών κυττάρων με αποτέλεσμα την αύξηση της μυϊκής
μάζας για το λόγο αυτό, τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται ευρέως από αθλητές
(ακόμα και ερασιτέχνες), προκειμένου να αυξήσουν τη δύναμη και την αντοχή τους.
Η χρήση όμως των φαρμάκων αυτών αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου,
καταστροφής του ήπατος, καρδιοπαθειών, αλλαγής συμπεριφοράς κ.α. ειδικότερα
στις γυναίκες μπορεί να παρουσιαστούν τριχοφυΐα στο πρόσωπο, ανωμαλίες στην
περίοδο κ.α., ενώ στους άνδρες, ατροφία όρχεων, τριχόπτωση και στειρότητα.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τα αναβολικά φάρμακα προκαλούν εθισμό.
Εγκέφαλος ή Μυς:
Το συνηθισμένο ανάμεσα σε γυμναστές -
προπονητές - ασκούμενους είναι να στρέφεται η συζήτηση σχεδόν αποκλειστικά
επάνω στους "μυς". Αναφέρονται εκφράσεις όπως 'ενδυνάμωση μυών',
'μυϊκή υπερτροφία', 'απώλεια μυϊκής μάζας' ή ακόμα 'κάμψεις δικεφάλων',
'ασκήσεις γλουτιαίων' και πολλά άλλα. Αν όμως αφιερώσει κανείς λίγο χρόνο στο
να διαβάσει επιλεκτικά και στοχευμένα ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τη
λειτουργία του Εγκεφάλου και του Νευρικού Συστήματος θα εντυπωσιαστεί. Θα
κατανοήσει αρχικά τον θαυμαστό τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος και το νευρικό
σύστημα καθορίζουν το τι θα κάνει η κάθε άρθρωση. Θα εκπλαγεί με τον τρόπο που
συμβαίνουν οι αντανακλαστικές, προστατευτικές κινήσεις χωρίς την παραμικρή δική
μας εκούσια συμβολή. Θα μείνει άναυδος από το πως σχηματίζεται, πως προωθείται,
πως ελέγχεται και πως επαναπροσδιορίζεται η εντολή για μυϊκή δράση. Μετά μάλλον
δεν θα υπάρχει λέξη για να περιγράψει το πως χαρακτηρίζεται η ικανότητα του
εγκεφάλου να 'αποθηκεύει' το πλάνο δράσης και να το ξαναχρησιμοποιήσει γρήγορα και
απλά κάθε φορά που χρειάζεται.Στο τέλος μιας τέτοιας σύντομης, αλλά
περιεκτικής, περιήγησης ο 'περιηγητής' δεν μπορεί παρά να συμπεράνει:
"Ποιος μυς; Το Κέντρο Ελέγχου διατάζει. Ο μυς δεν είναι παρά ένας απλός
στρατιώτης που απλά εκτελεί!"
Στοιχεία ανατομίας:
Οι μυς του κορμιού διακρίνονται
στους μυς του θώρακα και τους μυς της κοιλιάς.
Οι μυς του θώρακα διακρίνονται σε
αυτόχθονες, με σπουδαιότερους τους μεσόπλευρους μυς και ετερόχθονες, με
σπουδαιότερους τον μείζονα θωρακικό μυ και τον πρόσθιο οδοντωτό του.
Οι μυς της κοιλιάς διακρίνονται σε
προσθίους, πλάγιους και οπίσθιους.
Στην εικόνα παρατηρούνται:
ΜΕΣΟΠΛΕΥΡΙΟΙ ΜΥΣ:
ΟΙ μεσοπλεύριοι μυς καλύπτουν το κενό που υπάρχει ανάμεσα στις πλευρές. Με την
ενέργειά τους βοηθούν στη θωρακική αναπνοή.
ΜΕΙΖΩΝ ΘΩΡΑΚΙΚΟΣ ΜΥΣ:
Ο μείζων θωρακικός μυς είναι ένας ισχυρός μυς, που εκφύεται από την κλείδα, το
στέρνο και τη θήκη του ορθού κοιλιακού μυός και καταφύεται στο βραχιόνιο οστό.
Με την ενέργειά του φέρνει το βραχίονα μπροστά και έλκει το βραχίονα προς τον
κορμό ή το αντίθετο, δηλαδή έλκει τον κορμό προς τον βραχίονα, όπως στην
αναρρίχηση.
ΠΡΟΣΘΙΟΣ ΟΔΟΝΤΩΤΟΣ ΜΥΣ:
Ο πρόσθιος οδοντωτός μυς εκφύεται από τις οκτώ έως εννιά πρώτες πλευρές και
καταφύται στην ωμοπλάτη .Με την ενέργειά του έλκει την ωμοπλάτη μπροστά, έξω
και πάνω, όπως κατά την ανύψωση του βραχίονα πάνω από την οριζόντια θέση.
Επίσης καθηλώνει την ωμοπλάτη στο θωρακικό τοίχωμα, ενέργεια που είναι
απαραίτητη για τη λειτουργία των μυών του βραχίονα.
ΕΞΩ ΛΟΞΟΣ ΜΥΣΟ:
έξω λοξός κοιλιακός μυς καλύπτει εξωτερικά το πλάγιο κοιλιακό τοίχωμα. Εκφύεται
από τις έξι έως οχτώ κατώτερες πλευρές και καταφύεται στη λευκή γραμμή
αποτελώντας τμήμα της θήκης του ορθού κοιλιακού μυός και τη λαγόνια ακρολοφία.
ΕΣΩ ΛΟΞΟΣ ΜΥΣΟ:
έσω λοξός κοιλιακός μυς εκφύεται από την οσφυονωτιαία περιτονία , τη λαγόνια
ακρολοφία και τον βουβωνικό σύνδεσμο και καταφύεται στη λευκή γραμμή
αποτελώντας τμήμα της θήκης του ορθού κοιλιακού μυός.
ΟΡΘΟΣ ΚΟΙΛΙΑΚΟΣ ΜΥΣ:
Κάθε ορθός κοιλιακός μυς βρίσκεται στο πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα παράλληλα και
έξω από τη λευκή γραμμή. Ο ορθός κοιλιακός μυς εκφύεται από την ξιφοειδή
απόφυση του στέρνου και καταφύεται στην ηβική σύμφυση. Επειδή ο μυς έχει μεγάλο
μήκος, για να ισχυροποιηθεί παρουσιάζει τρεις με τέσσερις ενδιάμεσους τένοντες
που λέγοντες τενόντιες εγγραφές.
ΘΗΚΗ ΤΟΥ ΟΡΘΟΥ ΚΟΙΛΙΑΚΟΥ ΜΥΟΣ - ΛΕΥΚΗ
ΓΡΑΜΜΗ: Οι πλάγιοι μυς της κοιλιάς στο πρόσθιο τμήμα
τους μεταβαίνουν σε αποπλατυσένους τένοντες, που ονομάζονται απονευρώσεις. Οι
απονευρώσεις αυτές φέρονται προς τη μέση γραμμή σχηματίζοντας τη θήκη του ορθού
κοιλιακού μυός. Στη συνέχεια διαπλέκονται με τις απονευρώσεις των αντίθετων
κοιλιακών μυών σχηματίζοντας την λευκή γραμμή.
Κατερίνα Ζαγκανίκα
